Mamallakta Tantanakuypak kutinkatina 772 Niki rimanakuypimi Guadalupe Llori kamachi killkatakta mana pakta llankashka nishpa pushaymanta anchuchirkakuna, kay Comisión Pluripartidista Ad Hoc Minkarishkami Esteban Torres Cobo kamachi killkak huchachishkata taripashpa shuk llankaywillayta allichirka. Katipika, Virgilio Saquicela kamachi killkakmi Mamallakta Tantanakuyta pushanaman yaykurka. Darwin Pereira, Consejo de Administración Legislativa (CAL) wankuripi shukniki rimarik kamachi killkakmi llankaypi kallarinapak sumaychayta chaskirka. Llankay kallari rimaypika, pushak Saquicela runaka Mamallakta Tantanakuypak llankaywasita sumaychaytami sinchiyachinapak llankasha. “Shuk hunkayllami, Llakta pushakka rimanakunapak makita rikuchikurka, ñukanchikka ishkantak makitami yuyaypaktarinapakka rikuchinchik; shinapash kamachiy rurana killka chayachishna ñawpami rimanakuyka paktarina kan”, nirkami.
Kay uso legítimo de la fuerza kamachiy rurana killkamanta ishkayniki rimanakuyta Mamallakta Tantanakuypi kallarirka
Hayñikunata, kacharishpa kawsanata, mamakamachiy rikuchishka yuyaytapash ukllanata, shinallatak llaktayukkunapak kawsayta rikuranatami kay Ley que Regula el Uso Legítimo de la Fuerza kamachiypak shuk hatun yuyaypi mashkakun. Kamachiy ruranapak killkamanta ishkayniki rimanakuymanka Observatorio Ciudadano de Seguridad tantanakuy pushak, Comandante de Tránsito de la Policía tantanakuy pushak, Unión Nacional de Educadores tantanakuy pushak, shinallatak Naciones Unidas tantanakuypak shutipi, Jan Jarab rimarik runakunatami chaskirka; puchukaypi rimarik runaka Seguridad Integral Minkarishkapi istallakta hayñikunawan, sumaychana yuyaywan, ukllanata rikuraywan shinallatak runapak kawsaytapash mitsarishkawan, mana pikunata rakishpa sakichuna sinchiyta llankashkatami riksirirka. Kay shamuk awkarin puncha, 10h30 pacha tutamantapak kutin rimanakuy kallarinapakmi kayachishpa sakirka.
Mamallakta Tantanakuy Llaktapi hampina paktarikushkata riksiy kallarin
Mamallakta Tantanakuyka Llaktapi hampina pushay llakipi kawsakushka, shinallatak IESS, Ministerio de Salud Pública hampina wasikunapi llankaykuna mana alli paktarikushkatami riksirkakuna. Chaymantami 96 ari apushitashkawan Ministra de Salud, kay IESS llankaywasita pushak, Directora General del Servicio Nacional de Contratación Pública pushak, shinallatak Contralor General del Estado pushaktapash ñawirinaman chayamuchun shuk yuyarinakushka killkata arinirkakuna. Ñawirinaman chayamushka kipami, 30 punchakuna ukupi, Derecho a la Salud Minkarishka shuk llankaywillayta allichinka, kay killkapi willashkatami, Contraloría, Fiscalía shinallatak Consejo Nacional de Salud tantanakuykunaman chayachinka, paykunami kay willaypi kimirishpa tisiku ayllukunapak, ancha unkuy charikkunapak shinalla shuktak ayllukunapakpash imamanta hampikuna illashkata ruraykunawan taripashpa kallarinka.
Mamallakta Tantanakuyka ñuñuta, ñuñumanta rurashka tarpunata, mintalanata, chaninatapash rikuk kamachiytami arinirka
Industrialización, Consumo y Fijación del Precio de la Leche y sus Derivados kamachiy rurana killkatami arinirkakuna, kay kamachiywanka ñuñu wiñachinata, ñuñuta chuyakllata mana wakllichishpa ayllukunaman mikunapak chayachinapi chaparanapak pushaykunatami sinchiyachinka. Kay kamachiy rurana killkapika ñuñu tarpukkunapash Consejo Nacional de la Leche tantanakuyman ashtawan kimirichunmi rikuchin; ñuñu yakuwan rurashka mikunakunata mintalanata harkan; ñuñuwan rurashka mikunakunaka imalla allimikuna charishkata pakta achiklla willayta riksichichun mañan; shinallatak, ñuñu tarpuk ayllukunaman shuk litro tupu ñuñumanta pakta chaninatapashmi rikuchin.
Llaktapi hampina, IESS, Finanzas pushakunapashmi Llaktapi Hampina, seguridad social llankaykuna paktakushkata willankakuna
Mamallakta Tantanakuyka IESS, Seguro Social Campesino tantanakuy pushakkunata shinallatak Salud, Finanzas llankaywasi pushakkunatapash kayachirka. Pushakkuna tawka tapushka yuyaykunatami kutichinka: Hampi rantinata kanchaman churashkata; Ñukanchik llakta kay Acuerdo Mundial Histórico yuyarinakushka killkaman kimirishpa pandemia unkuyta harkanapak, allichinapak, mutsuskata kutichinapakpash yanaparinata; hampik runakunata llankaymanta llukshichishkata; Fondo de Salud del IESS wankuri imashinalla paktakushkata; Solca hampina wasiman chayachina kullki kipayashkata; hampina wasikunapi hampikuna, hampinapak hillaykunapash illashkata; Seguro Social hampina pushakkunaman chayachina kullki kipayashkata, llankay kullki chayachinata shinallatak hampikuna mawkashkatapash.
Warmikuna pakta llankayman chayanata rikuk kamachiy rurana killka Mamallakta Tantanakuypi shukniki rimanakuyta yallirka
MamallaktaTantanakuyka Ley para Impulsar el trabajo de la Mujer, Igualdad de Oportunidades y la Economía Violeta kamachiy rurana killkata shukniki rimanakuypi riksirka, kay kamachiyka kari warmi pakta pakta llankayman, llaktayman, yachayman, hampirinaman, kullkillankaymantapash chayanapak harkakunatami anchuchin. 10 kamachi killkakunami rimarirka, paykunaka warmikuna pakta tukuyman chayachunmi yanapan nirkakunami; killakullki hampinapi chikanyashkata ashayachin, shinallatak kikinmanta llankay charinapipash sinchiyachin; llankaywasikuna chikanyashkata ashayachin; shinallatak kawsaytapash ukllan chaymantami 12 killakunaman chuchuchinapak samana pachataka mirachin.
Kay Belarús yuyarinashkushka killkawanka Sumak Yachana wasikunapi paktashka iñik pankatami riksinkakuna
Mamallakta Tantanakuypi Ecuador llakta, Belarús llaktawan yuyarinakushka killkatami arinirkakuna, sumay yachay wasipi paktashka iñik pankakunata riksirinkapakmi yanapanka, shinami ishkantik istallaktakunapura sumay yachaypi makipurashpa llankankakuna. Kay istallakta hillayka Ecuador llakta ayllukuna yanaparichun munashkami, shinami pakta pakta Ecuador shinallatak Belarús llaktakuna makipuranakuy, llaktapura wiñarinakuypash sinchiyachun yanapanka, mamakamachiypak hayñikunata sumaychanatapashmi rikuranka.
Kay Régimen Económico Minkarishka Código Monetario kamachiy tukuy mushukyachinatami llankanka
Mamallakta Tantanakuy kay Régimen Económico Minkarishkapi allichishka llankaywillayta hapirka shinallatak kay Código Monetario y Financiero kamachiy mushukyachina killkata wakichinapak yuyarirkakuna, kay kamachiyka llaktapi kullkillankay wasikunapak ruraykunata mana pakta mushukyachinchu, shinallatak kamachiy mushukyachinata alli munashpaka tukuy kutin killkanapakmi mañana kan nirkakunami. Kay Régimen Económico Minkarishkami llankak ayllukunawan, tantanakuy pushakkunawan, chapak tantanakuykunawanapash kullkillankay imashina paktarinata allichinapak yuyarinakuna, kayshina ama llakikunapi urmankapak. Shuktakpika Mamallakta Tantanakuy Llakta pushak, Guillermo Lasso, kay 2021 – 2022 watapi llankashka riksichik llankaywillayta shuk minkarishkapi riksichunmi minkarka.
Mamallakta Tantanakuy shinallatak kamachi killkakkunapash llaktapi llankanaman chayankuna
Kay Garantías Constitucionales Minkarishkakuna Lumbisí ayllu llaktapak Kikinkashkata riksichik pampaman chayarkakuna, kaypimi Organización Internacional del Trabajo (OIT), Ministerio de Salud Pública (MSP), shinallatak runa llakta ayllukunapak pushakkunapash kay Código Orgánico Integral para la Protección y Garantía de los Derechos Colectivos de Comunas, Comunidades, Pueblos y Nacionalidades kamachiypi kimichinapak yuyaykunata chayachirkakuna. Kay yuyaykunataka Mamallakta Tantanakuypi mushuk yuyay mashkakkunawan, suman yachaywasipi yachachikkunawanpashmi rimanakurkakuna.
Machala, Guayaquil, Bahía de Caráquez shinallatak Yaruquí llaktakunapimi kay Gobiernos Autónomos Minkarishkakunaka chayashpa llaktayukkunawan rimanakunka kaypika imalla mutsushkata riksinkapak shinallatak llaktakuna imallapi yanapanapakpash allichinkakuna.
Minkarishkakunaka kamachiy rurana killkakunatami pakta riksishpa sinchiyta llankakun
Kay Régimen Económico Minkarishka, Ley de Justicia Crediticia kamachiy ruranapak killkata riksishka kipami, Código Monetario y Financiero kamachiyta mushukyachinapak chayachishka chusku kamukunata shukllapi tantachirka, kay Unidad de Técnica Legislativa (UTL) mañashkata katishpa.
Hampina kipaminkarishka, pukllayta rikuk pushakkunaman chayachishka kullkillankayta ñawinchiynapak minkashkakuna, Imbabura markaman chayashpami Carabuela llakta, Ibarra kitipi Centro de Entrenamiento para el Alto Rendimiento (CEAR) wasita rikurkakuna.
Kay Relaciones Internacionales Minkarishkapika shuk llankaywillaypimi Mamallakta Tantanakuyman Istallaktawan yuyarinakushka killkata kutinpash arininapak arinirkakuna, kaypika Chalwata hapishpa llanka wampuk antakunapi llankanapak, chaparanapak yachaytami kaman, 1995 watamanta.
Kay Transparencia, Participación Ciudadana y Control Social Minkarishkapi tukuykunami kay Ley de Participación Ciudadana para la Gestión Democrática de los Presupuestos Participativos kamachiy musukyachinapak llankaywillayta shikniki rimanakuypak arinirkakuna.
Ñawinchiyka Mamallakta Tantanakuy ukupi mana harkarinchu
Kay Fiscalización y Control Político Minkarishkakunaka Bruno Segovia kamachi killkak mañashkata hapirkakuna kaypika Consejo Nacional Electoral Tantanakuypi Somos Agua llaktay wakuri killkachishkapi llakikuna tiyashka nishpa ñawinchichun mañan. Shinallatak Comandante General de Policía pushakta chaskirka, payka Leandro Norero runa, hampina wasikunapi llakichik tantanakuypi kimirishka nishkamanta, kay llakichiykunaka pandemia Covid 19 unkuy pachakunapimi rikurirka.
Kay Justicia y Estructura del Estado Minkarishka, kipa pushak, Dina Farinango, mañashkamanta, sisa tarpunapi kikinyashka charinamanta yalli chanikuna mañakushkata rikunapak ñawinchiyta kallarirkakuna. Kaypimi ashalla sisata tarpukkuna shinallatak pushakkunapash willashkata uyarkakuna.
Kay Derecho a la Salud Minkariskapika Machala llaktapi ayllukuna upyanapak yaku imashinalla kashkatami riksirkakuna. Kay Arcsa tantanakuymanta, Saddam Véliz runaka, upyana yakuta chayachik llankaywasitami llankashkata ñawinchishpa kallarishkanchik, yakupi arsénico chuki rikurishkamanta, nirkami.
Kamachiy rurana killkakunaka llaktayukkunawanmi allichirin
Kay Soberanía Alimentaria Minkarishkapika, Producción, Comercio Exterior, Inversiones y Pesca llankaywasita pushka, Julio Prado runata chaskirka, payka kay Ecuador llakta México llaktawan Mintalanapak Yupaypaktarishka killka allichiy paktakushkatami riksichirka, puchukay yuyarinakuypimi kanchik nirkami.
Kay Soberanía y Seguridad Integral Minkarishkamanka Ministro del Interior llankaywasi pushakmi chayamurka, kaypimi Plan Nacional de Seguridad Ciudadana y Convivencia Social y Pacífica 2019-2030 llankayñan paktashkata, rikurashkatapash achikyachik llankaywillaypi willanka, shinallatak shukta ruraykuna kay llaktapi ancha llakita chimpapuranapak paktarikushkatapash riksinkakuna.
Kay Desarrollo Económico Minkarishkapika llankanapak churashka tawka kamachiykunamanta llankanamanta yuyaykunatami uyarka. Kay Decreto Ley para el Desarrollo Económico y Sostenibilidad Fiscal tras la Pandemia Covid-19 kamachiyta anchuchinapak rurana kamachiy riksina ukupika, Juan Pablo Jaramillo runa, kullki llankaymanta yachakta chaskirka, payka kay mushuk manu kullkikunaka Ecuador llaktapi llankak ayllukunapak kawsaytami wakllichikun, nirkami.
Minkarishkakunaka wawakunapak hayñikunata ukllanapak kutinpash arinirkakuna, shinami Istallaktapi wawakuna yuyarina punchapi rimarirkakuna
Tantanakuykuna, wankurikuna, llaktayukkunapash wawakunapak hayñikuna ukllanapi llankakkun, Protección Integral a Niñas, Niños y Adolescentes Minkarishkaman kay Día Internacional del Niño punchata yuyarishpa raymiman chayamurkakuna. Carlos Valverde, Fundación para Erradicar el Trabajo Infantil (CORIESU) tantanakuymanta, wawakunapak hampirishka kawsana hayñimanta rimarirka; irkiyashka llakita chimpapuranapak llankay paktanata rimarirka, llaktami kamachiyta allichina kan nirkakunami. Shinallatak, Cristina Guevara, kay Fundación Matina tantanakuymanta runaka, ñanpi llankak ayllukunata yanapak kamachiyta ruranaman kayachirka, kayshina paykunapak wasi ayllukunata yanapanapak, shinallatak wawakuna, hampinaman, yachaymanpash yaykuchun, nirkami.
Pachamamata chaparaypi, llankakkunata ukllanapi shinallatak GAD pushayta sinchiyachinapimi kay hunkayka llankarkakuna
Kay Biodiversidad Minkarishkapika Ley de Justicia y Protección Integral para los Páramos, kamachiy rurana killkatami riksishpa kallarirkakuna, kay kamachiyka urkukunatami kawsanapak ancha mutsurik nishpa shutichinata mashkakun, shinallatak charishpa katinapak, ama wakllichinapak, rikuranapak, allichinapak, allinlla yaykurinapak, mushuk yuyaykuna wiñachinapak shinallatak acha yaykurinata harkanapakmi yanapanka.
Kay Minkarishkapi llankakkuna shinallatak kayman chayamukkunapash rimarishka kipami, Derecho al Trabajo Minkarishkapika kay Ley que Regula las Relaciones Laborales llankayta Llikapankapi Paktashkata rikunapak kamachiy rurana killkapak llankaywillayta shukniki rimanakuypak allichinata kallarirka. Shuktakpika, kay Ley de Seguridad Social kamachiy mushukyachina killkata llaktayukman riksichishpa kallarirkakuna, kaypika killkanakullkita mana utka chayachikpi hapinaman yaykushpa katinatami rimakun.
Tukuykunami, kay Gobiernos Autónomos Minkarishkapi Ley de Ordenamiento Territorial, Uso y Gestión del Suelo (LOOTUGS) kamachiy mushukyachinapak ishkayniki rimanakuypi riksinapak killkata allichirkakuna, kay kamachiywanka llakta kikinmanta pushakpi llakta allpata alli tantachinkapak, wiñachinkapakmi rikuranka.
PV/cg-k