Kay sasi killa 2023 watamanta kapak killa 2024 watakama, 13 killakunata llamkashpa, Mamallakta Tantanakuyka 47 mushuk kamachiykunatami arinishka, minkakuna chayachishka llamkaywillayta katishpami paktashkakuna, kaypika yachakkunami pakta llamkashkakuna.
Kay muerte cruzada paktashka kipa, kunanpi llamkakukkunaka 17 sasi killa 2023 watami llamkay kallarirkakuna, kallaripika Henry Kronfle pushakuywanmi 10 killakunata llamkashpa 30 kamachykunata arinirkakuna; shinallatak kay 2 puncha wayru killa 2024 watamantaka, Mamallakta Tantanakuyta Viviana Veloz pushakun, 3 killapika, 17 mushuk kamachiykunatami arinishkakuna. Kay kamachiykunaka llaktayukkunata, yachaykunata, kasiklla kawsanata, llakichiykuna harkanata, hampina allikanata, llamkay wiñachinata, kawsaytarpiy shinallatak pachamamapash sinchiyanatami rikunkakuna.
Kasiklla kawsayta shinallatak llakichiy chimpapuranamanta
Kaypika, Kamachiy Awllika Ley para Enfrentar el Conflicto Armado Interno, la Crisis Social y Económica; Llakichikkuna, umachinkachina mintalakkunapak, tantarishpa llakichikkunata, hatun llakichikkunata shinallatak wankurishpa llakichikkunata kullkimanta anchichinapak; cooperación del Estado Ecuatoriano con la Corte Penal Internacional; shinallatak shukllapak chapashpa llamkakkunapak hayñita riksirka. Ashtawankarin, Control del Espacio Aéreo, kaypika llaktapak wayrapi ushakkuna ima llakkuna rikurikpia pakta harkanapak, mutsurikpika.
Shinallatak Código de la Función Judicial kamachiy mushukyachinatapash, wakin llakichiykunamanta ashtawan wanachinapak arinirka. Tawka kay yuyaykunami, kay Ley para la Aplicación de la Consulta Popular y Referéndum del 21 de abril de 2024 kamachiypi kimichishka karka. Ashtawanka, kay Ley de Prevención, Detección y Combate del Delito de Lavado de Activos y de la Financiamiento de otros delitos, respecto al fortalecimiento de la Unidad de Análisis Financiero y Económico kamachyta shinallatak Ley de Armas, Municiones, Explosivos y Materiales Relacionados kamachiytapash riksirkakuna.
Llamkaypak, wiñarinapak shinallatak llamkay charinapak hayñikuna
Kay yuyaykunapika, kamachiy rurana killkapika kari warmipura llamkaypi chani pakta chaskinamanta, llakikuna harkanamanta, kikinkanamanta, shinallatak kikin willaykunamanta, tukuy kawsaypi rikunamanta shinallaktak llamkay kuyuchinamantapash rimarka. Ashtawanka llaktata riksina llamkaypi ashtawan rikuykuna sinchiyanatami llamkarkakuna. Llamkaypi shinallatak llaktayukta chaparaypika, kamachiytaka llamkaykunapi tukuyshina llakichiyta harkanapakpash allichirkakuna; ashtawankarin, kay Consejo Directivo del IESS allichiamanta shinallatak pikuna pushanamantapash allichirkakuna.
Shuktak kamachiykunaka kaykunami Contención, Acompañamiento y Reparación Transformadora e Integral a Hijas, Hijos, Madres, Padres y demás familiares de Víctimas de Femicidio y otras Muertes Violentas por Razones de Género; kay leyes para la Estabilidad de la Seguridad Social en Ecuador ashtawan Ley Esse riksishka kamachiyta mushukyachinapak shuktak kamachiykuna; kay Ley de Cultura kamachiy mushukyachinawanka tawka kawsaypurata shinallatak llakta shuklla kanamanta sumaychankapak; shinallatak, Tisiku runakunamantapash rimanakurkakuna.
Kullkillamkay wiñarinamanta, Kamachiy Awllika kay Ley para Impulsar la Iniciativa Privada en la Generación de Energía; Competitividad energética; para el Alivio Financiero y el Fortalecimiento Económico de las Generaciones en el Ecuador; y, Ley Reformatoria al Código de Trabajo y la Ley del Servicio Público y Ley Orgánica de Empresas Públicas Referente a los Jóvenes kamachiykunata arinirka.
Hayñikunapika, Ley de Seguridad Social, referente al Régimen Especial de Galápagos kamachiyta mushukyachirka; Ley de Reconocimiento a Veteranos de Guerra del Ecuador; Ley Reformatoria a la Ley de las Personas Adultas Mayores; Código Orgánico Integral de Reactivación Agropecuaria y Pesca; shinallatak, la Ley Reformatoria a la Ley de Seguridad Social kamachiykunata allichirkakuna.
Hampinamanta shinallatak hayñukunamantapash
Kay Ley de Salud Mental kamachiyka tukuy kawsaypi ima pakta alli kaypi hampinapimi yanapanka, allukunata llaktatapash ukllana yuyaywan. Shinallatak kay Cuidados Paliativos, paktayka tukuykuna yanaparichun, ancha unkushkakuna, ashtawan wakllirikukpi, mirakukpia, mana alliyana rikurikpi, tukuy nanakuykuna tiyakpia, nanaykuna shuktikyakpi yanapanapakmi kan. Ashtawanka, rikurinpashmi Ley para Prevenir y Erradicar la Malnutrición en el Ecuador kamachiy; kay Fomento, Apoyo y Protección a la Lactancia Materna kamachiy; shinallatak, Prevención y Control del Cáncer Cérvico Uterino unkuykunata harkanapak.
Yachay
Yachaypika, Universidad de Seguridad Ciudadana y Ciencias Policiales; Universidad de Seguridad Ciudadana y Ciencias Policiales; Universidad Pública de Santo Domingo de los Tsáchilas Sumakyachana wasikunata wiñachinapak; shinallatak Sistema Nacional de Cualificaciones Profesionales sinchiyachinapakpash kamachiyta arinirkakuna.
Allpamanta
En beneficio de la población de la Amazonía, la Asamblea aprobó la reforma que coadyuva a la generación de políticas y proyectos de desarrollo económico y social sostenible en la región amazónica; también se aprobó que las transferencias se efectúen en los 5 primeros días de cada mes, aquello en beneficio de los territorios y sus gobiernos autónomos descentralizados; la Ley del cantón Sevilla Don Bosco en la provincia de Morona Santiago; y, reforma para registrar las resoluciones emanadas de la jurisdicción indígena que resuelvan conflictos internos de tierras, en cada cantón.
Antisuyu llaktayukta yanapanapak, Mamallakta Tantanakuyka antisuyupi llaktaykuna shinallatak kullkimanta shinallatak llaktayuk pakta wiñarinamanta yanapanapak kamachiyta mushukyachirkakuna; Shinallatak killa kallaripak 5 puncha ukupi llamkaykullkita llaktayukkuna yanaparichun llamkaykuna katinapak chayachina nirkakuna; kay Ley del cantón Sevilla Don Bosco kitita Morona Santiago markapi wiñachik kamachiy; shinallatak, kay kitipi llaktapi allpata saywachina llakikuna tiyakpi paykunapura allichichunmi yanapanka.
Llaktayukkunamanta shinallatak chaypikanamanta
Kamachiy llamkayka shuktakpipash paktarirka, llaktayukka rikunamanta, chaypakka, Ley para la Acción Voluntaria kamachiy, yanapak ayllukunata ukllanapak sumaychan; shinallatak kay Cuerpo de Bomberos wankuripak tantanakuyta, paktarinata, llamkay yachayta shinallatak pushana kasikllakanatapash rikushpa kamanka; Ashtawanka, llaktayuk paktarinata sinchiyachinapakka, kamachi killkakkunaka Ley de Participación Ciudadana kamachiyta mushukyachirka.
Chayshinallatak, kay Ley Orgánica de Movilidad Humana kamachiy mushukyachishka rikurin, kamachiyka istallaktamanta chayamuk ayllukunapak kullkita, kamayta shinallatak yanapaytapash rikunapak yanapanka.
Pachamamapak chaypikanapakpash hayñikuna
Kay rikuypika, Código Orgánico Ambiental kamachiymi rikurin, llaktapi pushakkuna paktarinata mirachin ashtawankarin pachamama rikunamanta.
AM/cg-k