Shinami wao shimipi takishpa, kikin churarinawan 70 Waorani runakuna Mamallakta Tantankuypak wasi ishkayniki pataman yaykurirka, kaypmi Comisión de Biodiversidad kamachikkuna chaskirka.
Chay llaktapi kawsak, Penty Baihua, Parque Nacional Yasuní allpapak 31 kuskamanta, 43 kuskamanta punkarata surkuchun mitsarka.
Punkarata surkukpi runakuna shukta llaktaman kawsankapa rishka nishpa willarka, allpata mitsankapa allpa shutita kuchun mañarka.
Mamakamachiy, kamachiy manarak punkarata surkushpa chay llaktapi kawsak runakunata tapuchun riman, nirka. Chay llaktapi kawsak runakunami kanchik, paykunapak hayñita ama pakinkapa tapuna karka nishpa, Penty rimarka, ñukanchikmi pachamamata kamachik, paymi mikunata kun, punkarata surkukpimi ñukanchikpak kawsayta llakichin, wakllichin nirka.
Chaymanta, minkashkakunata chay llaktata kamachun mañarka, kay 751 yupaywan churashka kamachiyta anchuchichun mañarka, paykunapak llakta hayñita riksichun mañarka. Yapa runakuna wañuyta, karkuyta, pachamama wakllichita ña mana munanchikchu nirka. Kay yuyaytaka Alicia Cahuilla, Pueblo Waorani pushak yanaparka, punkarata llukshichikpi pachamamata wakllichin nirka. “Allpata, llaktata, runakunapak kawsayta ukllaychik,” kamachiy killkakkuna rimarka.
Tawsami kawasyta wakaychinata munanchik. Ñawpa pachamanta kawsamuk runakunapak kawsayta, runa hayñita, wakllichishkamanta rikisna kan, mana sumaychashka kashkanchik Pedro Emqueri, Pueblo Waorani tantarita pushak rimarka, Yasuní allpata ukllasha rimarka, Tagaeri – Taromenane runakuna pakirinalla allpapi kawsan, paykunata ukllana kan.
Mamallakta Tantanakuypak minkashka pushak,Alberto Zambrano kamachiy killkak, 751 yupak churashka kamachiy hawa rimashpa, kay kamachiy anchurikta chaparayankichik, mañarka, kaytaka kikinllatak karupi kawsanata munak runakunapak kawsayta ukllanaraykumi anchuchina kan nirka. Chay Parque Nacional Yasuní llaktaman ñalla rishun, chaypi kay Mamakamachiy, llaktakuna tapuypi arinishka Declaratoria de Interés Nacional paktakun, mana paktakukta rikunka.
Mamallaktapak hatun awllikkuna mana chayakpi kamachiy killkakkuna millarka. Chay Madero kamachik, imamanta mana shamushkata mana willan nirka. Kamachiy killkakkuna hatun kamachik shamuchun kutintak kayarka. Kamachiypika chay llaktamanta 70% patsakri llankakkuna kachun, kamachiy rimashkata yuyachirka.
JLVN/ea/jc-kichwa
