OMS/OPS kay COVID-19 unkuypi ayllukunaka chikan kana kan

Lunes, 30 de marzo del 2020 - 19:31 Imprimir Elaborado por: Sala de prensa

“Ayllupura unkuri anchata mirashkamanta shustarinami, allpapachapika kallari unkuyka 47 punchami rikurirka, kunanka shuk punchallapi 1000 ayllukuna unkushkami rikurin, chaymantami ayllupura mana chikanyashpa kawsakpika mama llaki rikuripak shinakan”, kashnami Gina Watson, kay Organización Panamericana y Mundial de la Salud, OPS/OMS/ en el Ecuador pushak, kay Derecho a la Salud de la Asamblea Nacional minkarishkapi willarka.

Watson runaka nirkami, Ecuador llaktaka kay América suyu llaktapuraka pichka nikipimi unkuy mirarishka yupaypi, por  Estados Unidos, Canadá, Brasil shinallatak  Chile llaktakunami ñawpakun, chaymantami Ecuador llakta ayllukunaka runapak kawsay ancha wakllirina kashkata rikurana kan. Nirkapashmi kay unkuypak pakta hampika runapura chikan kawsanallami tiyan, ayllupura chikan kawsana, wasipi sakirina shinallatak tukuy mayllarinata katina.

Makita takrawan yakuwanpash pakta mayllana, kayshina mayllarishpami virus kawsayta wakllichin wañuchinpash. Ashtawanpash, wasipi wankarinata cloro yakuwanpash pakta pichay, mayhan uhukpi achuknikpipash shimi katarinata charina, shinallatak aycha ruparikpika hampina wasiman chayay, hospital hampina wasitaka puchukaypak saki.

Virus unkuyka mana rikurishka shinami unkuchin chaymantami harkanapak ruryakunata chayachina, unkushka sami aysashkapimi llukshin chaymi kayshun ayllukunata unkuchin, shuk tuku chawpi chikanyashkami purina kanchik.

Watson nirkawashmi allpapachami mana riksinchikchu, China llakta willashkapipash mana rikurinchu wayrapi unkuy sakirishkata. Shinapash kay virus unkuyka pachamamapi chikan chikanmi tiyashpa paktarin, kimsa pachamanta, patakukunapi, plásticos charinapika tawka punchatapash kawsashkata riksishkanchik, shinapash pachamama wayra, yaku, mapayashka tiyashkata katin.

Tiyanmi aerosoles shuti wayrakuna, kayshinaka hampina wasikunapi llankay paktarikpimi rikurin, kayshina cardiopulmonar hampinapak tututa churakpi, ventilador antata churakpi. Kayshina ruraymantami aerosoles rikurin shinapash hampik runakunapak purinallapimi paktan, shinaka ñawita, shimita katarinaka mana illanachu, shinapash hampik runakunapak kawsaypillami rikurin.

Kunankamaka kay coronavirus unkuyta hampinapak Organización Mundial de la Salud tantanakuy riksishka hampi mana tiyanchu. Shuk Solidaridad shuti yachaymi kunanpika paktarikun, 50 llaktakunapi shinallatak Ecuador llaktapash kayachishkami kan, kashnami pushakka willarka.

Kay OMS tantanakuymanta pushakkunaka unkuyka imashina paktarinata katikun mana shuktakyashkachu, 80% yalli unkushkami mana anchayan, 15% anchayana, 5% achkata anchayan shinapash 3% nakashpaka 3% unkushkallami wañuyman chayan. Shinallatak nirkami kay unkuytaka tukuykunami hapinalla kanchik, 60 watayuk ayllukunapaklla mana kanchu, paykunaka ashtawan wakllirinalla, ashtawankarin, ña unkuyta charikpi, diabetes, hipertensión, shuktak unkuykunapash.

“Pachakunapi mana rimay ushanchikchu, pandemia imashina paktarikuytami rikuna kanchik, harkachiy mashna pachata paktanata mana yachanchikchu, shinallatak mirarikuy ashayakpi harkachiykunata ashayachiy ushanchik”, nirkami.

Yachakkunamanta yuyay

Yachachikkunamanta yuyayka doctor Aquiles Henríquez runapakmanta shamurka,  payka mushuk yuyayta mashka kay epidemiología y salud pública del grupo OneHealth de la Universidad de Las Américas yachachikmi, nirkami mushuk yuyaykunatami kayshina llakita chimpapurankapak mashkakunchik.

Yanapashunmi nirka, ashtawan unkuykuna ama mirachun harkashpa, chayamantami kay diagnóstico rápido unkuy riksinata ista llaktamanta rantichun mañashkanchik, shinami kay hampina wasipi yallitak llankayta ashayachishun. Kunanpika Covid-19 unkuy kallaripi mirashkatami rikukunchik, kay unkuyka tawka killakunatami tiyanka chayamantami imashina risinata, taripanata shinallatak unkushkata chikanyachinata rikuna kan.

Kay rimanakuyka, chusku pachatami paktarka, kamachi killkakkunaka shuk tatkitami upallashpa Mamallakta Tantanakuyta pushak, César Litardo, runapak mama shinallatak Mariano Zambrano kamachi killkakpak tia wañushkamanta unancharkakuna.

RSA/cz/ceguacu

Av. 6 de Diciembre y Piedrahita · Teléfono: (593)2399 - 1000 | Quito · Ecuador