Biodiversidad y Recursos Naturales minkashka kunan tukuy punchakuna ayllullaktakunapi llankaykunawan katinkuna, Nueva Loja kiti, Sucumbíos Markamanta. Kay yuyaykunaka kanmi ñawpak yuyay Chukikamay Kamachikta mushukyachinapak shinapash Circunscripción Especial Amazónica Kamachiktapash mushukyachunapak llankankuna.
Minkashka pushak Washington Varela, mutsurimi mushuk kamachikunata wiñachinapak ayllullaktakunawan tantarishpa ishkaymanta mushuk yuyaykunata churashpa rimankuna. Shinallatak may mutsuri antisuyu ayllukunata shinapash llankaykunata llaktakunaman yallishpa paktachinkuna. Chashnallatak, shuktak tantanakuyta, paykunapak hayñikunata llakichi tiyakpi paktachinapak nirkakuna.
Augusto Guamán, Kamachiy killkak Sucumbios markamanta, mushuk kamachikkuna llaktaykunapi yanapay tiyachun allimi llaktakunamanta rurachun. Antisuyu Kamachik llankaykatinapakmi tiyanka maypika mushukyachikunapi Sumak Yachana Wasiman rikuchishpa hatunkullkikunata churashkata, wakcha chayshina llaki wakcha tiyashkata uriyachinapak, yachayillay hillay uriyachi, shinpash shuktak iñukuna rimankuna.
Kamachiy Killkak Édgar Quezada kamachik mana willayllapi sakirinkachu nirka, maypika kamachik mayhan yalli mutsurikunaman kullki mañachikta antisuyupi kawsakkunaman paktachichun, kay mana alli paktachi kanchu shinapash mitachi kullki 15% mañachimanta 20% mañachikama rimankuna. Mayalli rikurin 5% kullki mañachikuna charinapak. Chaymanta shuk kayayta rurarka chay kamachikpi pushakkunapak mana kamachikta paktachishkamanta wanaykuna tiyachun rimankuna.
Paymanta, kamachiy killkak Comps Córdova kamachik mirarikuymi hayñikunapi kana kan chayshina mushukyachikunawan antisuyu kawsakkunapak llakikunata allichina shinami rikurin nirka. Sapsi Kullkita antisuyu markakunaman, chayshina Sumak Hatun Yachana Wasiman hatunkullkita rakishpa tikrachichun riksichirkakuna.
Francisca Velasco, waki llaktayukkunapak minkashka, mana llaktay allishinku yanapay tiyashka Antisuyu Kamachikta ruranapak rimankuna. Kay llaktaykukuna chikan chikan llaki mutsurikunawan kawsankuna nishpa riksichirkakuna. Shinallatak, wamrakakunapak llankay achka mutsuri tiyankuna nirka.
Cecibel Paz, Cámara de Transporte Pesado Minkashka, kay Hatun Antawa Aparik Llankakwasi ama shukllapi tawka mitachi tiyachun mañarkakuna. Uchilla antawakuna aparirishpa purin mana alli makichuray tiyashkamanta llakirinkuna. Bernardo Macas, Cámara de Comercio de Lago Agrio kamay wasimanta, mana “shuk kullkita yallichishkachu” BanEcuador Kulli yallichik kamay wasiman kullkita mañachishpa tikrachinapak nirkakuna. Chay yuyaypi, mana allichu kullki llankay kutin sinchiyachikunapi yuyanapak rimarkakuna.
Mery Salazar, kawsaymar kaykunamanta minkashka, sapsi kullkikunata chayman yallichis tiyachun, sapan kawsaymarka tantanakuykunaman ayllullaktakunata paykunapak kawsay allpakunapi yanapachun. “Mana mikuna yakuta charinchik, antawa purichina ñankuna llakipi, yachana wasi mana tiyan, hampiri wasi shinapash ishpana wasi”, rimarkakuna.
Federación de Barrios de Lago Agrio pushak, Jorge Elizalde, sapsi kullki tiyakkunata achka mutsurikunata kawsakushkaman kay antisuyu llaktayukkunaman yallichishka paktachun mañarka. Shinapash, Vicente Valarezo, llakta tantanakuymanta minkashka, maymutsurimi karka riwiyuta tikratarpuy ñawpak yuyaykunaman kunapak. Antisuyu allpakuna mana chakrakamaychu kan ashtawan yurakamak chayshina chani kuskami kan nirkakuna.
Luis Guerra, Uchilla Kapuchik Wasimanta, tiyakkushka sapsi kullkita Antisuyu Kamachikpi kuskay tantanakuyman, llaktayuk wankuri shinapash shuktak tantanakuykunaman paktachishka yallichun rimarkakuna.
Chaymanta, Marcelo Montero, Conga tantanakuy minkashka, Chukikamay Kamachik kimsa chawpi maymutsurikunapi tinkishka: pachamamapi tiyakkunata rikuchun, llaktayukkuna ayninakuchun shinapash kamarikunata rakikuna tiyachun nishpa shuktak yuyaykunata charishkata chayachirka.
Wamrakunapak minkashka, hatun yachaykunamanta shinallatak shuktak llaktay tantanakuy minkashka yallishka punchakunapi mañaykunata rurashkaman wankurishpa katinkuna. Chaymanta, mashna llaktayukkuna kawsakushkapi chayshina ima mutsurikuna llakichishpa tiyashkapi sapsi kullki rakinamanta rimarkakuna. Zirma ushay llumpakkunamantapash rimarka, shukmanyachik chirikunuk, kutinpash allichi allpawan allpa wira mukllayachik shinapash sumak kuskakamayta sinchiyachinamanta rimarkakuna.
Minkashka pushak, Washington Varela, antisuyumanta chunka kimsa kamachiy killkakkuna Tukuy Antisuyu Kamachik wiñachinawan katinkuna nirka.
SV/pv/gu-k
