13 punchamanta 17 punchakama kapak killa kay Hunta rimanakuy Mamallakta Tantanakuy, 131 arinishka apuchikunawan kay Mamallakta Kullkikancha Llika Rantiriak, mana mañashka kullkikunata llakichishpa llankay rikushpa allichishpa kamaypak kamachik ñawpak yuyay rikunkuna; shinapash shuk niki chimpapuraykunapi Kullki Ima rurashkata rikuriak Kamachikta mushukyachinapak rikushpa katinkuna, hatun paktay kan kamachik chushak tiyashkata shinapash kamay wasitakunata allichishpa paktachinapak rikun.
Llaktay rikuypi, 98 arinishka pachikunawan, chimpapuraypak chayamuchun arinirka, kimsa chunka manu punchakunapi, tukuy kamay wasikunamanta paykunapak llankaykunata paktachishpa shamukushkamanta yallika kay Coca mayu achkata llakichishpa shamukushkamanta kay antanwa purichina ñankunata, ukutiksi shinapash yanakuri apay, Sucumbíos chayshina Napo llaktayukkunata llakichishkakuna.
Olímpicos, Paralímpicos pukllashpa mishakkunata riksirikunata chayachirka
“Mamallakta Tantanakuypak pukllakkunata charika sumakchi kan shuk shina mamallakta rikuchishpa katinapak”, Ecuador llaktayukkuna, kikinkunatapash achiklla riksichikunata paktachishpaka huchayay kamachik llankaykunata ruray kan, tukuykunapak mutsuri kawsay charishkakunata allichinapak llankanchik”, Guadalupe Llori Abarca, Mamallakta Tantanakuy pushak nirka, kashna Olímpicos y Paralímpicos Tokio 2020 pukllaykunapi mishashkakunaman shuk riksiriy pankakunata chayachirka. Paypak rimaypi, Pukllay Kamachik ñawpak yuyayta chayachirka, Sumak Hatun Yachay Wasi; llakta, waki pukllakkunapak hayñikunata kamanapak maskankuna.
Llakta Kawsay shinapash tukuy mikunakunata Unanchankuna.
Mirachinapak shinapash alliyachipak hatun yuyay kan kay mamallakta shinapash ista tukuy mikuykunata, Mamallakta Tantanakuy, 12 kapak killapi, Ecuador mamallaktapak Gastronomía, kapuchikuna, Mikuy murukuna shuk yuyarina punchakuna kan. Pushak Guadalupe Llori, unanchay Doctor Vicente Rocafuerte imakunata kay Carlos Gallardo de la Puente, tukuy mikuna katuy llaktayuk minkashka, Ecuador achiklla mikuna katuy wiñariy yachayuk arininakuy chashnallatak chaypikay.
Mamallakta Paralímpico pukllay puncha.
Mamallakta Tantanakuy 123 arinishka apuchikunawan, kay 29 karway killa watanti watanti Mamallakta Paralímpico pukllay arinirkakuna, yuyarina pachakunapi kay llankay sinchikuyta hanka pukllakkunata ruran, wankurishpa rikuchiy, pukllay kuyurikunata paktachi, tukuy hatun llankaykunata paktachin. Kamachiy killkakkuna mañana kay Mamallakta pushakta tukuy mishanakuy llankaykunata kay pukllay iñupi katishpa maypika kay hanka pukllakkkunata makichuranapak pukllaypak wasikunata allichi tiyachun, chikan chikan kuyuri pukllaykunata wiñachishpa achiklla llankaykunata allichishpa sinchiyachinapak rikun.
Shuk iñupi, kay ingeniera Verónica Ortega Falcón akllarka Comité Nacional de Coordinación Fiscal kamay wasiman akllashpa churan, paktalla kay Orgánico de Planificación y Finanzas Públicas Kamachik killkaypi paktachinkuna. Chaymanta kay María Fernanda Racines, Diego Lucero Villarreal runakunata akllashpa Llakta Minkashka tantanakuyman paktachirka Mamallakta Akllaykamayukkunata mushukyachinapak, 209 niki Mamakamachik killkaypi rikushpa paktachinapak.
Kanchik killakunapi chikan chikan minkashka tantanakuy mañaymashkaykunata CAL llankay taripaykunata rikushpa tukuchirka.
Kay Consejo de Administración Legislativa (CAL) chikan chikan Minkashka tantanakuy paktachishkata llankay taripaykunata rikushpa tukuchirka, kay rimanakuypi riksichirka iskun killakunapi uniman Minkashka tantankuy riksichirka, kay 22021-2022 Ecuador mamallaktapak makichuray kamachiy killkakkunapak llankayñankunamanta paktachishpa katishkata willan. Kay tantankuypi Guadalupe LLori Abarca, Mamallakta Tantanakuy pushak, tukuy pushakkunapak aripaktachikunata naparka, chayshina Kamachiy Killkakkunapak Llankayñan iñukunata utkay llankayta riksichirka, Ecuador llaktayukkuna achiklla llankaykunata paktachishkata willarka.
Kishpikay ñitik, llakta kamay challwapi llankakkunata makichuranapak, allishunku wawa urmachi, llankay wiñachik shinapash willay achikllaypak, kamachiy minkashka tantanakuypak iñu
Ista Purariy shinapash Runakuna Yalli Minkashka tantanakuy, kay shuk niki chimpapuraypak kay ñawpak yuyay Paktachiy, Riksichiy Kishpikay ñitik kamay, rimay, willaymanta yuyay Kamachik shuk llankaywillayta arinirkakuna. Kay ñawpak yuyay hatun tiksiyuyay kishpiriy yuyay hayñikunata paktachi, llaktayukkunapak piñarishpa rimay, millay wamra yumay, shinashpaka, tukuy anki rikuchik chashnallatak willachik hayñikuna, shukta iñukunapi allichishpa kamanapak rikunkuna.
Paktalla kay 20221-2022 Kamachiy Killkak Llankayñankunata paktachi “Ecuador Mamallaktapak Makichuray”, kay Llankaypak Hayñi, Llakta Kamay Minkashkakuna tikuykunawan katinkuna kay Llakta Kamay mushukyachinapak ñawpak yuyay rikuy katikunawan katin, chaymanta chayachin kashna llakta kamay hayñikunata ayllullakta chayshina llakta challwakunapi katishpa rikun.
Paktakay shinapash Mamallakta Wallpa Minkashka tantanakuy tukuy rikuykunapi tapuykunata kamachiy killkakkunapak paktachishkata rikuywan kallarirka, kay shuk niki Shuway yumaywa chichuchishkata alli shunku wawa urmachi tiyachun kamachik ñawpak yuyayta rikurkakuna.
Hampik runakunapak rimaykunata shinapash obstetricia yachayukkunapak ima pachakunapi millay yumaywan chichuchishkamanta alli shunku urmachimanta uyarkakuna, paktalla kay ñawpak yuyayta hamutay kamachiy killkakkuna kamachikkunata rikushpa paktachichun. Tukuymanta, shuktak llaktayukkuna ishkay niki llaki rimaykunata riksichirka, huchayaykunata churashkamanta, maypika llakichishkakunapak hayñikunata rikushpa kamaykuna tiyachun nishpa yuyaykunata arinishpa chayachirka. Rimanakuy tukuri pachapi, yachayukkunapak, "objeción de conciencia" hatun llakikunata hamutashpa chayshina chimpapuraypak yuyayta chakinkuna.
Kullki Wiñariy Minkashka tantankuy, paktalla katinkuna kay de Emprendimiento e Innovación para Fomentar el Consumo y Producción Local kamachik mushukyachinapak ñawpak yuyay yachaywan katirkakuna, shuk llankayta wiñachinapak haylli tiyachun, tukuy uchilla kitikunapi.
Yachay Minkashka tantanakuy, kay Instituto Ecuatoriano de Seguridad Social (IESS) kamay wasimanta llankaywillayta chayachishka rikurkakuna, Ecuador Mamakamachiy Rikukwasi wanay churay chayachishkata, kay inconstitucionalidad ruraypi Orgánica de Educación Intercultural Kamachik (LOEI) kay Kamachik Mushukyachi paktachikunapi katishpa, kashna Sistema Nacional de Educación ñawpa yachachikunapi churashpa paktachinapak katin.
Aranwak tantalla kay Llakta Aininakuy, Llakta Rikuy Minkashka tantanakuy, shuktak yuyaykunata chaskikunawan kallarirkakuna kay paktalla ñawpak yuyay wankurishka Transparencia y Acceso a la Información Pública Kamachik, shukpalla shinapash tukuypak llakta willaykunata kamashpa paktachinapak charishkata rikun.
Allikay Hayñi Minkashka tantanakuy kay yachayñan shinapash llankayñankunata arinirkakuna, taripaykunawan kallarinapak hampi murukuna illashkapi rikushpa llankakkuna imashina paktachishkata rikunapak kashna chikan chikan hatun llaki unkuy hanka runakuna, llaki unkuykuna, mana riksishka unkuy chayshina yayamamakunata mana charikkunata hampina wasikunapi chaskishpa allichi, Sistema Nacional de Salud hampi murukunata imashina rikunapak paktachishkata rikunkuna.
Ñawinchiy
Ñawinchiy shinapash Llaktay Rikuy Minkashka tantanakuy, pichka arinishka apuchikunawan, kay Ecuador tantalla Venezuela mamallaktakunawan rantimanta katuy ranti purari llankaywillaymanta taripaykunata arinirka, kay Fondo Global de Construcción (FOGLOCONS) yallichi, llaktayukkunawan wankurishpa Álex Naim Saab Morán, Álvaro Enrique Pulido Vargas, Estados Unidos Mamallaktamanta paktakay runakunata taripaykunata rurashkakuna, Sistema Unitario de Compensación Regional (SUCRE) llankay washamanta, Código Orgánico Integral Penal Kamachik (Coip) paktalla rikuchinkuna.
Kutishuk manyamanta, iskun tantarikkuna kay tukuy yanapaykunamanta, Bruno Segovia kamachiy killkak yuyay chayachishkata hapirka, Istallaktapi kamayuk Estados Unidos Mamallaktamanta willaykunata mutsurikuna tiyakpi kay visa panka anchuchimanta Chapak runa shinapash Awka runakuna narcotráfico shuwakunawan charishkata pankakunata anchuchishkakuna llakikunata allichinapak rikun. Chaymanta Mamallakta kamaywasiyuk, Mamllakta Harkak kamaywasiyukkunata llankaywillayta hatinkakuna shinapash taripaykunata paskankakuna.
Sukta mushuk yuyay kamachikkuna
Kay hunkay punchakunapi sukta kamachiy killkakkuna kamachik rikuchikunata chayachirka. Ramiro Narváez kay ñawpak yuyay kashna Rantiriak Kamay tukuy tantanakuyta rikuk, rantiriak harkaypak paktachi Kamachik. Ronal González, tukuylla kay Runapak Kamak shinapash la Asociación de Psiquiatría del Ecuador, yuyaykak Allikay Kamachik killkaymanta ñawpak yuyay, hatun paktaykunata allichinapak charin, chaski achka wakchakunapi wankurishpa paktalla katikunata charinkuna.
Shukamanta Carlos Zambrano, kay Economía Popular y Solidaria Makiruray mayuchilla, uchilla llankay wasi chashnallatak llankay wiñachik llankaykunata sinchiyachishpa paktachinapak Kamachik killkaymanta kashna ñawpak yuyaywan, Ecuador llaktayukkunapak kullkikunata wiñachishpa katinapak maskan. Mariuxi Sánchez Akllashka Antisuyu Sayway Allpa Kamachik mushukyachinapak, Antisuyupi tiyak sukta markakunapi chikan chikan mutsurikunata rikushpa llankaykunata paktachishpa katinapak chay kamachikta allichishpa katinapak. Tukuri pachapi, Johanna Moreira Paktakay Awlli Kamachik killkayta mushukyachinapak ñawpak yuyaywan, maypika paktakay llankayta allichishpa kamanapak rikunkuna.
RSA/gu-k
