Kay Ley Orgánica de la Función Legislativa Kamachiypak 47 niki killkapi mañashkata paktashpa, Función de Transparencia tantanakuyta pushak, César Córdova shinallatak Consejo de la Judicatura tantanakuyta pushak, Fausto Murillo, kipamanka Defensor Público, Angel Torres Machuca runa shinallatak Fiscal General del Estado, Diana Salazar pushakkunami, Mamallakta Tantanakuypi kay 2022 watapi paktashka llamkaykunata riksichirka.
César Córdova runaka kay Función de Transparencia tantanakuypi tinkirishka pusak wankurikunami punchanta, tukuyta rikushpa shinallatak yupay tantachishpa llakta pushay achiklla sumaychashpa paktarishkata ñawpakman pushakunchik.
Hatun paktanaka, nirkami, llaktayuk chaypi kanata makipurashpa churanapak kuyuchinata shinallatak llamkay wasipura yanaparinata shinchiyachina kayshina llaktapak kullkillamkayta, mutsurishkata llakikunamanta harkanapak, ashayachinapakmi kan, ashtawanka llaktayuk mutsushkata ama wakllchichun.
Willarkapashmi kay Contraloría General del Estado tantanakuy pushakuywan, IntoSaint yachayñanta paktachiyka, harkanapak shinallatak ukumanta paktarinakuypi imalla llakikuna rikurishkata riksinapakmi yanapan shinallatak imalla sinchiyachinapak tupukunata churashpa llamkaywasi paktakay katichunmi, 4 taripayta 8 llamkaywasikunapi rurarirka, shinallatak kay watapash shuktak llamkaywasikunapi yachayñanta chayachishun nirkami.
Kay Consejo de la Judicatura tantanakuyta pushak, Fausto Murillo, paypak willaytaka pichka hatun yuyaypimi rakirka: llakichiyta chimpapuray; kamashpa llamkakkunata yachachina, taripana shinallatak mushuk yachaykunata chayachina; kamakkuna chikan kanata shinallatak allikanata harkay; shinallatak, yumayllakichiyta taripanapak wanachinapakpash kuyuchiyta sinchiyana.
Llamkak awllika 2022 wataka llamkaywasi paktarinapimi llamkarkanchik, llakichiyta chimpapuranapak ruraykuna ñanpimi, kamak wasikunata llamkaypi kallarichirka paykunaka llakichiyta shinallatak tantanakushka llakichiytapash chimpapuranapak, kay llamkayka ñawpamana mana riksishkami kan, kay llakikunata rikunapak yachak kamakkunata chimpapuranapak, kay kamak runakunaka yachay akllaypi sinchita riksishpa, achiklla ruraywan akllashkami kan.
Kay Unidad Especializada para el Juzgamiento de Delitos Relacionados con la Corrupción y Crimen Organizado Tantanakuy wiñachishkata shinallatak kay llakikunata riksinapak 14 kamak runakunata akllashkatami riksichirka.
Ashtawanka, kariwarmita wakllichiyta chikanyashpa kamanapak 39 kamak wasikunatami charin paykunaka tukuy llaktayukta 69% patsaktami 24 markakunapi rikun, 54 kitikunaman chayashpa, ashtawan ayllukunayukman nakashpaka ashtawan llakikunata charikpakman chayankuna. Sakirin llaktayukkunaka 31% paktsak 133 kamak wasikunawanmi yanaparin kaykunami kay tukuy rikunakunapi paktarin, nirkami.
Paymanta, Ángel Torres Machuca, defensor Público runaka, pay pushakuypika kamay paktarinapak shinallatak yachaywan kullki illaklla, utkashpa, allintapash 24 markakunapi mitsarinatami yanaparka nirkami. Shinallatak pay pushakuypi 18 paktaykunaman chayashkata riksichirka, kaykunami kan, Ley de Defensoría Pública Kamachiyta churashka yanapaykunata achiklla chayachinapak shinallatak Escuela Defensorial yachay wasi wiñarishka yachashpa katinapak shinallatak allinta mitsarinapak ruraykunata katinapak.
Shinallatak Antanikichik ukutiksi mushukyachishkata, Psicología yachakkunata kay kariwarmita wakllichiy llakikunata ashtawan charik markakunapi kimichishkata rimarka, shinallatak kay defensores públicos runakunata tawka kitikunapi chayachishkatapash rimarka; Ruta de los Derechos rurayñanpak, kimsa millka, kuyurik antakunapi katikushkata rimarka; wakllirinalla ayllukunata, ashalla kawsak llaktakunapash 304.450 ayllukuna yanapashkata. paykunamantaka 101.955 mana wanachina ñawinchiychu shinallatak wanachiyna ñawinchiypika 132.400 ayllukunatami yanaparka, purikuk ayllukunapika 4.757 ayllukunami yanaparirka, nirkami.
Kay llamkayka Fiscal General del Estado, Diana Salazar kamak willashkawanmi puchurkarka, payka kay tukuriy wataka 13 fiscalía wasikunatami wiñachirkanchik, kimsaka kariwarmi wakllichiypi yachakkunami, 2 extinción de dominio charishka taripay, shuk antawa llakichiypi, 1 achiklla kay shinallatak llakichiyta chimpapuraypi, 1 ciberdelito shinallatak 1 pachamama rikunapakmi kan.
Diana Salazar dijo que uno de los pilares fundamentales fue la transparencia, encaminada a fortalecer los mecanismos de prevención, investigación y sanción de los actos de corrupción en la lucha contra la corrupción. Precisó que la Unidad de Transparencia y Lucha contra la Corrupción gestionó 301 casos. Los delitos de mayor incidencia que se tramitaron en esta unidad son: concusión, tráfico de influencias, peculado, cohecho, asociación ilícita, entre otros.
Diana Salazar nirkami, shuk hatun llamkayka achikllakami kan, ruray kuyuchiyta sichinachinkapak, harkankapak, taripanapak shinallatak wanachinapakpash kay llakikunata chimpapurashpa llamkanapak. Nirkapashmi kay Unidad de Transparencia y Lucha contra la Corrupción tantanakuyka 301 ñawinchiypi llamkarka.
Alli paktay ruraypi, allukunata alli pakta yanapanapak, ashtawan paktanapak, llamkayta chayachinapakmi sinchita llamkashkanchik, kayshina pakta iñik taripay kamayman chayanapak shinallatak ama kunkarishka sakirichunpash. Kay Sistema Nacional de Protección y Asistencia a Víctimas, Testigos y Otros Participantes llamkaywanka, 2.760 ayllukunatami yanapashkanchik, wanachina taripay paktarina patakunapi chayanapak. Ukllashka ayllukunata ashtawan wakllichiyka kikun kawsayta wakllichiy 378, yumayllakichiy 184, manchachiy 101, wañuchiy 98 shinallatak shuktak llakichiykunapash 476, nirkami.
Puchukaypika mushukyachina llamkaypika pushay paktana ruraykunata mushukyachinapi minkarinapipash ruraykunata mushukyachishpa tukuy paktaykunaman chayanapak yanapan, llamkakkuna pushakta, mañayta, pushaytapash alli kashpa, shinatak llamkaykullkita chayachishpa, antanikichikpi yanaparishpa, makipurashpa shinallatak llamkaywasikuna makipurash llamkayta pusashpapish.
RSA-JLVN/pv/cg-k